Metal Kesme sıvılarında mikrobiyolojik üreme zaman içinde kontrol altına alınmaz ise kesme sıvısının yapısını bozarak işlem performansını önemli derecede kötüye götürmektedir. Mikrobiyolojik üreme kesme sıvısı pH değerini düşürür ve bu nedenle işlenen parçalar ve kesme uçlarında korozyon başlar. Bakteri, küf ve mantar kaynaklı üreme sonucunda kesme sıvısı bileşenleri bozunmaya uğrar.
Mikroorganizmalar farklı yollar ile kesme sıvısına bulaşır. Seyreltmede kullanılan su, ortamdaki hava, operatör eli ile temas gibi çeşitli yollarda kesme sıvısına mikroorganizma girer.
Bakteri ve Küf
Bakteri kesme sıvısı bünyesindeki yağlayıcı, korozyon önleyici, ep-aw katkılarını kimyasal olarak dönüşüme uğratarak korozif asidik kimyasallar ve tuzların oluşumuna neden olur. Kesme sıvısının kimyasal yapısının bozunması emülsiyonun kırılması, pH değerinin düşmesi, korozyonun artması ve yağlayıcı özelliğin yitirilmesine neden olur. Bunun sonucu sülfürlü koku dahil kötü koku oluşumu baş gösterir. Bakteri üremesi operatörlerin zararlı bakteriye maruz kalmasına neden olarak ciltte dermatit ve solunum yolları tahrişi gibi istenmeyen sonuçlar doğurur. Bakteri aynı zamanda köpük oluşumunu artırarak hatların, vana ve filtrelerin tıkanmasına da neden olur. Kızak yağı, atıklar ve metal curufları bakteri üremesini besleyici etki oluşturmaktadır. İyi bir mikrobiyolojik yönetim, kesme sıvılarının ömrünü 3 kat artırabilmektedir.
Doğru formüle edilmemiş bir kesme sıvısı bileşenlerindeki korozyon önleyiciler, mineral yağ, sabunlar, yağ asitleri, köpük kesiciler, yağlayıcılar besleyici ortam oluşturarak mikroorganizma oluşumunun kontrolünü güçleştirici besi ortamı oluşumuna zemin hazırlar. Bakteri yaşamı su ve nem gerektirdiğinden suda çözünmüş halde olan kesme sıvıları bakterilerin metabolizmalarını devam ettirebilmeleri için elverişli ortamı sağlamaktadır. Bakteri popülasyonu her yarım saatte bir 2 katına çıkabildiğinden kesme sıvıları reçetelendirme ve biyosidal koruması oldukça önemlidir. Bakterinin sıvı içindeki üremesi hızlandıkça koku oluşumu ve paslanma da aynı oranda hızlı artış göstermektedir.
Aerobik bakteri
Kesme sıvılarını asidik hale getirerek bozan bakterilerin büyük çoğunluğu oksijen ile beslenen bakterilerdir. Aerobik bakteriler oksijene ihtiyaç duymaktadır ve sirküle eden kesme sıvısı bünyesinde yeterince oksijen konsantrasyonu bulunmaktadır. Bu nedenle üreme başladığında yarım gün içinde milyonlarca bakteri meydana gelecektir.
Anaerobik bakteri
Anaerobik bakteriler oksijence fakir ortamda çoğalırlar. Aerobik bakterilere göre çoğalma hızları yavaştır. Kızak yağının tankta üstte birikmesi oksijen ile bariyer oluşturarak kesme sıvısına oksijen girişini azaltacağından aerobik bakteriler çoğalamazken anaerobik bakteriler artmaya başlar. Bunun sonucunda kesme sıvısında çürümüş yumurtayı andıran koku oluşumu meydana gelmektedir. Kesme sıvılarındaki bazı bileşenler anaerobik bakteriler için toksik olduğundan yeni sıvı eklenmesi bir süreliğine bakteri oluşumunu azaltacaktır.
Küf ( fungi)
Bakteriler dışında kesme sıvısında mikrobiyolojik üreme yapabilecek diğer mikroorganizmalar mantar ya da mayaya benzeyen küflerdir. Kesme sıvılarında korozyon önleyicileri bozundurarak kauçuk benzeri kütleler oluşturarak makinenin tıkanmasına neden olurlar. Bakteriler hücre çeperi olduğundan canlılar gibi tek tek çoğalırken küf bitkiye benzeyen şekilde tabaka halinde çoğalarak yüzeylerde birikinti yapmaktadır. Eğer makinede kontrol altında stabil olan bir bakteri popülasyonu mevcut ise küf oluşumunu baskıyalacaktır. Makinede bakteri üremesi az ise küf oluşumu yönünde potansiyel mevcuttur. Genel olarak bor yağları daha çok bakteri üretirken yarı ve tam sentetik kesme sıvıları küfe neden olmaktadırlar. Makineden küf oluşumu büyük miktarlarda kütleler meydana gelerek tıkanmalara yol açar.
Bakteri Kontrolü
Makinenin bakteri ile kontamine olma yolları :
- Kesme sıvısının seyreltme için kullanılan su
- Makine tankındaki çamur ve su hatları
- Kesme sıvısı ile temas eden uçlar, metal parçalar
- Operatör eli, ter, salya
- Gıda ve diğer safsızlıkların sıvıya bulaşması
Bakteriyel üremeyi artıran faktörler :
- Oksijen ve organik besinler
- Düşük pH, tuzlar ve düşük sıcaklık
- İşletmedeki yetersiz hijyen
- Hidrolik kaçak ve sızıntılar
Bakteri üremesinden kaçınma yolları :
- Yüksek kalite biyo-dirençli kesme sıvılarının seçilmesi
- Biyositlerin akıllıca formülasyona ilavesi
- Hijyen koşullarına dikkat edilmesi
- Yağ kaçaklarının önlenmesi
- Sıvıdaki askıda partiküllerin filtrelenerek uzaklaştırılması
- Temiz mineral içermeyen yumuşak su kullanımı
- Makine ve tankın düzenli olarak temizlenerek dezenfekte edilmesi
- Çamurun tank ve hatlardan rutin olarak uzaklaştırılması ve buraların temizlenmesi
- Operatörlerin kesme sıvısı hijyenine dikkat etmesi için eğitim verilmesi
Makine temizliği
Makinedeki rezervuar, tank, hatların rutin olarak temizlenmesi önemlidir. Sıvıya yağ kaçağı ile bulaşma olması bakteri oluşumuna neden olacaktır.
Su Kalitesi
Su bünyesindeki mineraller küfler için besin kaynağıdır. Kesme sıvısı seyretilmesinde demineralize su kullanımı bu nedenle önem taşımaktadır.
Kesme sıvısının filtrasyonu/arıtılması
Kızak yağını ve metal parçalarını uzaklaştırın. Bunlar yüzey alanı teşkil ederek bakterilerin tutunarak gelişimine fayda sağladığından sürekli olarak ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Dipteki çamur bakteriler için besi ortamı yarattığından çamurun rutin olarak uzaklaştırılması da önemlidir. Kızak yağı bazı bakteri türleri için mükemmel bir besi ortam olduğundan yüzeyden düzenli olarak sıyrılarak uzaklaştırılmalıdır.
Kalite Kontrol
Sıvı bünyesindeki biyositler ve rezerv alkalite bakteri çoğalımını önleyeceğinden düzenli bir kalite kontrol yapılarak sıvının fazlaca seyreltilmemesi sağlanmalıdır. İdeal olarak sıvı pH değeri 8,6-9,0 arasında tutulmalıdır. Sıvının bir miktar alkali olması yıkayıcı etkiyi ve korozyon önlemeyi artırırken ph değerinin 8,5 altına inmesi korozyonu ve bakteri üremesini hızlandıracaktır. pH değerinin 9,0 üzerindeki değerlere fazlaca artırılması dermatit ve demir dışındaki metallerde korozyona neden olacaktır. pH değerinin düzenli olarak kontrolü ve kayıt altına alınması istenmeyen sorunların kontrolü için önemlidir. ph değerindeki ani ve önemli düşüşler bakteriyel üreme işaret olup bu durumda makinenin temizlenmesi gerekmektedir.
Biyositlerin hem bakteriler hem de küf, mantar, maya oluşumunu önleyecek nitelikte ve miktarda kullanımı gerekmektedir. Bunun yanısıra makinenin dezenfeksiyonu için de biyositlerin kullanımı gerekmektedir.
SUDAKİ İYONLARIN METAL İŞLEME İŞLEMLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ve PROBLEMLER
SAFSIZLIK | ETKİ | PROBLEMLER |
Kalsiyum (Ca++)Magnezyum (Mg++) | Anyonik yüzey aktifler ve emulgatörlerin, korozyon önleyici, biositlerin ve sabunların çökmesi | Koku oluşumu Kötü filtrasyon Ürün dengesizliği Ürün kararsızlığı Düşük üretim kapasitesi Parça ve makinelerde kalıntı Kısa ürün ömrü Yüksek maliyet |
Sodyum (Na+) ve Sülfat (SO4-) | Kimyasal olarak aşındırıcı ve pH’ı düşürür | Karışım kararsızdır. Demir korozyonu görülür. |
Karbonat (CO3=)Bikarbonat (HCO3-) | Stabiliteyi bozar ve pH’ı yükseltir. | Parça ve makinede kalıntı Cilt tahrişi Ürün dengesizliği Düşük üretim kapasitesi Kısa ürün ömrü Yüksek maliyet |
Klorür (Cl-) 50 ppm üzerinde | Korozyona neden olur | Korozyon Ürün dengesizliği Düşük üretim kapasitesi Kısa ürün ömrü Yüksek maliyet |
Sülfat (SO4=) 100 ppm üzerinde | Klorür iyonu ile benzer olarak korozyona neden olurSülfat indirgeyici bakteri oluşumuna neden olur | Klorür ile aynı problemler Koku |
Fosfat (PO4) | Toplam alkaliteyi ve bakteri üremesini artırır | Koku oluşumu Cilt tahrişi Küf oluşumu |